Logopeda

Logopedyczne ABC

 

Jak rozwija się mowa?

Już podczas życia płodowego dziecko rejestruje dźwięki z otoczenia, najlepiej jednak rozpoznaje głos matki.

W pierwszym miesiącu życia noworodek krzykiem, płaczem sygnalizuje swoje potrzeby.

Drugi i trzeci miesiąc to okres głużenia. Dziecko wydaje dźwięki typu: ga, aga, gha głównie w chwilach dobrego samopoczucia. Kontynuuje w ten sposób trening narządów artykulacyjnych.

Szósty miesiąc życia to okres gaworzenia, czyli powtarzania ciągów sylabowych typu: ba –ba, ma-ma,ta-ta. Niemowlę coraz lepiej rozumie mowę, reaguje na swoje imię oraz ton głosu.

Pod koniec pierwszego roku życia wymawia kilka prostych słów, wykonuje polecenia związane z konkretna sytuacją.

Drugi rok życia to okres burzliwego rozwoju mowy. Charakterystyczna jest lawina nowych słów. Pod koniec tego okresu dziecko buduje krótkie, proste zdania.

W okresie przedszkolnym maluch rozwija możliwości językowe poprzez wzbogacanie zasobu słów, poznawanie i stosowanie form gramatycznych, prowadzenie dialogów.

 

Dziecko:

- trzyletnie wykorzystuje w swojej mowie głoski: p oraz ś,ź,ć,dź; , b, m, w, f, t, d, ch, ń, k, g, l

- czteroletnie, oprócz wyżej wymienionych wymawia głoski syczące: s,z,c,dz;

- pięcioletnie dodatkowo jeszcze wymawia głoski sz,ż,cz, dż oraz głoskę r;

- sześcioletnie buduje swobodnie wypowiedzi prawidłowe pod względem gramatycznym, używając właściwie wymawianych głosek.

Należy zwrócić uwagę na to, że każde dziecko rozwija się indywidualnie. Niektóre dzieci wcześniej zaczynają się posługiwać prawidłową mową we wszystkich jej aspektach, inne trochę później.

Rodzice, pamiętajcie jednak, że jeżeli macie wątpliwości, to powinniście udać się do logopedy.

Kiedy do logopedy?

Jeżeli wymowa Waszego dziecka budzi wątpliwości, nie lekceważcie tego problemu. Zwróćcie się niezwłocznie do logopedy, który profesjonalnie dokona jej oceny oraz zaproponuje terapię logopedyczną dostosowaną indywidualnie do potrzeb Waszego dziecka. Co powinno niepokoić Rodziców?

0-2 rok życia:

• kiedy niemowlę nie gaworzy, nie powtarza sylab, nie reaguje na słowne zaczepki rodziców, nie zwraca uwagi na otaczające je dźwięki
• kiedy dziecko roczne nie przejawia zainteresowania mową
• kiedy dziecko dwuletnie nie jest zainteresowane mową lub mówi mało, wypowiada jedynie kilka słów czy dźwięków, nie łączy wyrazów w pierwsze proste zdania.
• kiedy dziecko nie nawiązuje kontaktu wzrokowego z osobą do niego mówiącą.
• kiedy dziecko posługuje się jedynie pojedynczymi słowami, czy sylabami i gestami, podczas gdy jego rówieśnicy mówią o wiele więcej, budują zdania i bardziej złożone wypowiedzi.

3-6 rok życia:

 

• kiedy trzylatek nie jest rozumiany przez osoby obce.
• Kiedy dziecko ukończywszy 3 rok życia nie mówi głosek S,Z,C,DZ, np. „spieszcza” wyrazy, mówi „ciukielek” zamiast „cukierek”.
• kiedy dziecko ukończywszy 4 rok życia nie mówi głosek SZ, Ż, CZ, DŻ (np. zastępuje je głoskami S,Z,C,DZ,  mówi „safa” zamiast „szafa”).
• kiedy dziecko ukończywszy 5 rok życia nie mówi głoski R (zastępując ją głoskami J, L, mówiąc np. „lyba” zamiast „ryba”).
• kiedy dziecko zastępuje głoski dźwięczne ich bezdźwięcznymi odpowiednikami (np. słowo „bułka” brzmi: „półka”, słowo „koza” brzmi: „kosa”).
• kiedy dziecko nie wymawia głosek K, G (np. zastępując je głoską T, w efekcie zamiast „Kuba” mówi „tuba”).
• kiedy nasze dziecko „zacina się” podczas mówienia i nie wiemy czy powinniśmy się tym martwić, albo już nas to bardzo niepokoi.

Ciekawostki  logopedyczne

• Dziecko nie rodzi się ze znajomością określonego języka, ale z możliwością jego nauczenia się.
• Najtrudniejsze dla dzieci do wymówienia w języku polskim głoski to sz, ż, cz, dż oraz r.
• Rozwój mowy dziecka powinien być teoretycznie ukończony w 6-7 roku życia.

Jak zadbać o prawidłowy rozwój mowy dziecka?

1. Smoczek nie jest złem koniecznym.

       Dziecko rodzi się z bardzo silnym odruchem ssania (który wykształca się już w życiu płodowym) wygasającym ok 6 miesiąca życia. Z kolei gdy dziecko nie jest karmione piersią, odruch ssania zaspokaja ssąc swoje palce, piąstki, kawałek pieluszki czy ubrania albo właśnie smoczek. Dlatego, jeżeli maluch ssie palec czy piąstkę, lepiej jest mu podać smoczek, który jest w pewien sposób dostosowany do zgryzu dziecka. Poza tym łatwiej jest dziecko „odsmoczkować” niż „odpaluchować”. Smoczek racjonalnie używany nie powinien wyrządzić dziecku krzywdy.

2. Jak najwcześniej należy do diety wprowadzać pokarmy stałe .

      Ważne, żeby zacząć jak najszybciej wprowadzać do diety dziecka stałe pokarmy, a nie zblendowane ciapy czy słoiczki. Dziecko powinno uczyć się gryźć. Świetną gimnastyką dla buzi i języka jest gryzienie suchej skórki od chleba albo suszonych owoców (morele, śliwki) zamiast niezdrowych ciastek czy paluszków.

3. Kubek -niekapek? Najlepiej nie podawać go wcale.

  Niekapek może wykrzywiać zgryz dziecka. Poza tym rozleniwia mięśnie ust i uwstecznia malucha, który powinien pożegać się już z piciem z butelki i odruchem ssania. Niekapek zastąpić najlepiej zwykłą szklanką/kubkiem.  W czasie podróży albo podczas zabawy nie biegać za dzieckim z kubkiem. W tym przypadku świetnie sprawdzą się kubki ze słomką. Picie przez wszelkiego rodzaju cienkie rurki jest również świetnym ćwiczeniem logopedycznym – pobudza mięśnie ust.

4. Nie pieść się.

      Nie zdrabniaj. Jedną z najbardziej irytujących form jest zwracanie się do dziecka, jakby było niespełna rozumu. Jak  ma się ono nauczyć mówić prawidłowo, skoro dajemy mu taki pokręcony wzorzec mowy?

 5. Mówmy, mówmy i jeszcze raz mówmy.

      Już od urodzenia mówmy dziecku o wszystkim, co je otacza. O tym, co właśnie robimy, co widzimy. Mimo że przed noworodkiem jeszcze daleka droga do wypowiadania pierwszych słów, to w tej małej główce wszystko się koduje i kiedyś na pewno to wykorzysta. Zalewajmy dzieci mową.

6. Poczytaj mi mamo/tato i wyłącz TV.

  Czytanie książek to jeden z najlepszych i najprzyjemniejszych sposobów na poszerzenie zasobu słownictwa dziecka (i nie tylko), rozwinięcie jego wyobraźni, osobowości. Oczywiście dziecko może obejrzeć bajkę w tv, bo czasami jest to jedyny sposób na to, aby mama mogła szybko coś zrobić bez „pomocy” dziecka. Jednak starajmy się je ograniczać. Żadna telewizyjna bajka nie zastąpi tej czytanej.

7. Gimnastyka buzi i języka.

  Poza podawaniem twardych pokarmów możesz też w inny sposób pomóc przyszłemu mówcy. Róbcie miny, naśladujcie zwierzęta, dmuchajcie na piórka, bańki, ziarenka ryżu.

 

8. Bawcie się kochani rodzice ze swoimi dziećmi.

 Dziecko uczy się przez zabawę w sposób intuicyjny i nieświadomy. Dzięki zabawie opanowuje mnóstwo podstawowych umiejętności, trenuje małą i dużą motorykę, koncentrację czy poznaje mechanizm ciągów przyczynowo skutkowych. Podczas zabawy uczy się również nazywania otaczającego je świata.